Жыццё
Сапраўднае імя знакамітага класіка і заснавальніка сучаснай беларускай літаратуры Якуба Коласа – Канстанцін Міхайлавіч Міцкевіч. Будучы Народны паэт Беларусі нарадзіўся 3 лістапада 1882 года ў Акінчыцах (засценак пад Мінскам), але хутка пасля яго нарадження сям’я пераехала ва ўрочышча, дзе ў леснічоўцы Альбуць Костусь правядзе ўсё сваё дзяцінства і дзе прачнецца яго каханне да беларускай мовы.
Бацькі паэта – Міхаіл Казіміравіч Міцкевіч і Ганна Юр’еўна Міцкевіч – заўсёды падтрымлівалі сына ў яго літаратурным шляху, але найбольшы ўплыў на яго меў старэйшы брат бацькі – Антось. Дзякуючы яму, у маленькага Кастуся прачнулася цікавасць да літаратуры і ён сам навучыўся рускай грамаце. Пасля атрымання пачатковай адукацыі хлопец працягнуў вучобу ў Несвіжскай настаўніцкай семінарыі, а ў 1902 годзе пачаў працаваць настаўнікам у Пінскім павеце. Гэтая дзейнасць не толькі пашырыла яго кругагляд, але і дала багаты матэрыял для будучай творчасці, бо ён штодня сутыкаўся з жыццём простых сялян, іх патрэбамі і бедамі.
У 1906 годзе малады літаратар прыняў літаратурны псеўданім Якуб Колас, які быў звязаны з сімвалічнай для беларусаў збожжавай культурай. Праз некалькі гадоў, за актыўны ўдзел у школьна-настаўніцкім руху, ён быў асуджаны і адбываў пакаранне ў Мінскай турме. Пасля вызвалення працягнуў сваю педагагічную і літаратурную працу, нягледзячы на цяжкасці і пастаянны нагляд з боку ўлад. У гады Першай сусветнай вайны і пасля рэвалюцыйных падзей лёс заносіў яго ў розныя месцы – ад Масквы да Самары, але ў 1921 годзе ён вярнуўся ў Мінск, дзе працаваў у Інстытуце беларускай культуры, а з часам стаў сапраўдным духоўным лідарам нацыі. У 1926 годзе яму было нададзена званне Народнага паэта Беларусі.
З жыцця пісменнік сыйшоў 13 жніўня 1956 г, сідзячы за сваім сталом. Пахаваны ў Мінску на Вайсковых могілках.
Творчасць
Светапогляд Якуба Коласа найлепш у поўным маштабе раскрываюць яго буйныя эпічныя творы. Галоўнае месца займае паэма «Новая зямля» (1909–1915), якая апісвае жыццё сялянскай сям’і і працу на ўласным надзеле. Твор стаў энцыклапедыяй беларускай вёскі пачатку ХХ стагоддзя: у ім закрануты праблемы зямельнай нястачы, маральныя каштоўнасці, сямейныя традыцыі. Паэма, створаная простай мовай, з часам набыла статус нацыянальнага эпасу.
Не менш значная трылогія «На ростанях» (1913–1925), у якой паэт паказаў жыццё вясковых настаўнікаў, іх духоўныя пошукі і складанасці працы ў асяроддзі прыгнечанай школы і беднасці. Аўтар падняў пытанні выбару паміж старымі звычкамі і новымі ідэямі, праз гэта раскрыў драматызм эпохі.
Асобны пласт творчасці складаюць апавяданні, у якіх Колас майстэрскі адлюстраваў штодзённае жыццё і вясковы каларыт. Сярод іх вядомыя «Сон на кургане», «У палескай глушы», «Дрыгва». Гэтыя творы нясуць багата этнаграфічных дэталяў і захоўваюць непаўторны дух беларускай прыроды.
Паэт таксама стварыў шэраг лірычных зборнікаў, у тым ліку «Песні-жальбы» і «Песні-жалобы», дзе гучыць тэма тугі, любові да бацькаўшчыны, сацыяльнай несправядлівасці. Асаблівае месца займаюць вершы матываванай грамадзянскай тэматыкі, прысвечаныя лёсу народа і яго барацьбе за лепшую будучыню.
Колас працаваў і ў драматургіі. П’еса «Вайна вайне» закранала тэму братазабойства, паказвала разбуральныя вынікі канфліктаў у грамадстве. Яго драматычныя творы не сталі такімі вядомымі, як паэзія, але яны адлюстравалі шырыню інтарэсаў аўтара і імкненне асэнсаваць усё жыццё ў яго складанасці.